Kontrola obrotu specjalnego przez Wojskowe Służby Kontroli (WSK) – zasady i procedury

Wojskowe Służby Kontroli (WSK) to wyspecjalizowany organ nadzoru, który monitoruje legalność obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami wojskowymi. Poniżej znajdziesz kluczowe informacje o tym, jak przebiegają kontrole i jak się do nich przygotować.

Podstawa prawna działań WSK

• Art. 65–67 ustawy o broni i amunicji – uprawnienia WSK do przeprowadzania kontroli,
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 2022 r. – szczegółowe zasady dokumentowania czynności.

Kiedy możesz spodziewać się kontroli?

WSK przeprowadza kontrole w trzech głównych przypadkach:

• Rutynowe kontrole okresowe – co 12–24 miesiące (w zależności od kategorii produktów),
• Kontrole doraźne – w reakcji na zgłoszenia naruszeń (np. donos konkurencji),
• Kontrole po incydentach – np. po kradzieży z magazynu lub wypadku z udziałem materiałów wybuchowych.

Przebieg kontroli – krok po kroku

Powiadomienie (lub jego brak):

• WSK ma prawo do kontroli bez uprzedzenia w przypadku podejrzenia poważnych naruszeń,
• W kontrolach okresowych przedsiębiorca otrzymuje wezwanie na 7 dni przed wizytą.

Weryfikacja dokumentów:

Inspektorzy sprawdzą:

• Księgi ewidencji wyrobów (w tym numery seryjne i dane kontrahentów),
• Protokoły szkoleń pracowników,
• Dokumentację przejazdów transportowych (np. zgodność z umową ADR),
• Raporty z poprzednich kontroli.

Inspekcja obiektów:

Sprawdzeniu podlegają:

• Magazyny – zabezpieczenia fizyczne (np. zamki certyfikowane),
• Systemy monitoringu – dostęp do archiwum nagrań,
• Oznakowanie stref niebezpiecznych (np. tablice „zakaz palenia”).

Rozmowa z personelem:

Pracownicy mogą być pytani o:

• Procedury awaryjne (np. postępowanie w przypadku wycieku substancji chemicznych),
• Zasady wydawania materiałów z magazynu.

Najczęstsze uchybienia wykrywane przez WSK

Na podstawie raportów WSK za 2022 – 2023 r.:

Błędy w ewidencji:

• Brak wpisów dotyczących testów destrukcji przeterminowanych materiałów,
• Niezgodność numerów seryjnych w dokumentach z fizycznym stanem magazynu.

Niedostateczne zabezpieczenia):

• Magazyny bez certyfikowanych sejfów na broń palną,
• Monitoring nieobejmujący strefy załadunku.

Brak aktualnych szkoleń:

• Kierownik magazynu bez ważnego certyfikatu SEP,
• Pracownicy bez szkolenia z obsługi systemów alarmowych.

Konsekwencje naruszeń

W zależności od skali uchybień, WSK może:

• Wydać zalecenia pokontrolne – np. nakaz modernizacji magazynu w ciągu 30 dni,
• Nałożyć karę finansową – do 200 000 zł (art. 67 ustawy o broni i amunicji),
• Wstrzymać działalność – tymczasowy zakaz obrotu do usunięcia nieprawidłowości,
• Skierować sprawę do prokuratury – w przypadku podejrzenia przestępstwa (np. nielegalny eksport).

Jak przygotować się do kontroli WSK? – checklista

Przegląd dokumentacji:

• Sprawdź, czy wszystkie wpisy w księdze ewidencji są kompletne i zgodne ze stanem faktycznym.
• Upewnij się, że szkolenia pracowników są aktualne (ważność certyfikatów!).

Test infrastruktury:

• Przeprowadź próbny alarm przeciwpożarowy,
• Zweryfikuj działanie systemu monitoringu (np. czy nagrania są archiwizowane).

Szkolenie zespołu:

• Przeprowadź instruktaż dla pracowników na temat praw przysługujących podczas kontroli (np. prawo do obecności pełnomocnika firmy),
• Przygotuj wyznaczonego pracownika do oprowadzenia inspektorów po obiekcie.

Kontakt z prawnikiem:

• Zgłoś nadchodzącą kontrolę doradcy prawnego – może on uczestniczyć w czynnościach, aby chronić interesy firmy.

Co robić po kontroli?

• Otrzymasz protokół pokontrolny – masz 7 dni na zgłoszenie uwag na piśmie.
• Wdróż zalecenia – np. zatrudnij audytora ds. bezpieczeństwa, jeśli WSK wykryła luki.
• Złóż odwołanie od decyzji – jeśli kara jest niezgodna z prawem (termin: 14 dni od otrzymania decyzji).

Case study: Jak firma ABC uniknęła kary dzięki dobremu przygotowaniu?

W 2023 r. WSK skontrolowała firmę ABC, produkującą amunicję hukową. Inspektorzy zauważyli brak podpisu kierownika magazynu w jednym z wpisów ewidencyjnych. Dzięki:

• Obecności prawnika podczas kontroli, Natychmiastowemu uzupełnieniu dokumentacji,
• Przedstawieniu nagrań monitoringu potwierdzających prawidłowe wydanie partii towaru, firma uniknęła kary, otrzymując jedynie zalecenie poprawy.

Kluczowe wnioski

Kontrole WSK są nieuniknione w obrocie specjalnym – traktuj je jako element branżowego ryzyka.
Inwestycja w systemy zarządzania jakością (np. ISO 9001) zmniejsza prawdopodobieństwo uchybień.
Współpraca z kancelarią specjalizującą się w prawie obrotu specjalnego to oszczędność czasu i pieniędzy.